İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Kuzey Kıbrıs tarafında organize edilen “KKTC’de Tarımsal Ürün Borsalarının Kurulması: Fırsatlar ve Zorluklar” konulu Arama Çalıştayı tamamlandı.

İTÜ-KKTC Yönetim Kurulu Üyesi ve İTÜ Rektör Danışmanı Prof. Dr. Bülent GÜLOĞLU moderatörlüğünde yapılan çalıştaya, Cumhurbaşkanı Ersin TATAR, Türkiye’nin Lefkoşa Büyükelçisi Ali Murat BAŞÇERİ, Tarım Bakanı Nazım ÇAVUŞOĞLU, Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Danışmanı Başak TEKEREK, bürokratlar, akademisyenler ve birlik temsilcileri katıldı.

Lefkoşa Grand Pasha Otel’de 09.00 ile 16.00 saatleri arasında düzenlenen çalıştay, açılış konuşmalarının ardından Türkiye ve KKTC’den belirlenen uzmanların konuşmalarıyla devam etti.

Çalıştaya, Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi (EPİAŞ) Doç. Dr. Talat ULUSSEVER, Borsa İstanbul (BİST) Genel Müdür Yardımcısı Dr. Güzhan GÜLAY, Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği Başkanı Hüseyin ÇAVUŞ KELLE, Kıbrıs Türk Ticaret Odası Başkanı Turgay DENİZ, KKTC Eski Maliye Bakanı Dr. Birikim ÖZGÜR, Türkiye Ürün İhtisas Borsası A.Ş. (TÜRİB) Genel Müdürü Ali KIRALİ, Türkiye Ürün İhtisas Borsası A.Ş. (TÜRİB) Genel Müdür Yardımcısı Dr. Necla İ. KÜÇÜKÇOLAK ve Ekonomist Şahin YAMAN konuşmacı olarak katıldı.

Cumhurbaşkanı Ersin TATAR, açılışta yaptığı konuşmada, böyle bir çalışmada yer almaktan duyduğu mutluluğu belirterek, “Önemli olan KKTC’nin üretken yapısını artırabilmek, yıllardan beri bu topraklarda varoluş mücadelesi veren çiftçinin ve üreticinin ekonomik pozisyonunu güçlendirebilmek ve yaşamlarını sürdürebilmelerine olanak sağlayabilmek” dedi.

Ambargolar ve izolasyonlar neticesinde oluşan tüm ekonomik sıkıntılara rağmen son yıllarda turizmdeki gelişmeler ve üniversitelerin başarısı sonucunda yerli üretim ve tüketimim arttığını ve borsa mekanizmasının kendiliğinden oluşmaya başladığını vurgulayan TATAR, bu mekanizmanın çalıştaydaki uzmanların katkılarıyla bilimsel bir yapıya kavuşmasının önemine değindi.

TATAR, devlet bütçesinden verilen doğrudan gelir desteğine de değinerek, borsa mekanizmasına büyük bir katkı sağlayan bu destek sayesinde üretim ve ihracatın yapılabildiğini ve bu desteğin verilmesine devam edeceklerini aktardı.

Pandemi, nüfus artışı ve küresel ısınma nedeniyle dünya genelinde üretim anlamında büyük sıkıntılar yaşandığına işaret ederek, şu anda Glasgow’da çeşitli ülkelerin bu soruna çare bulmaya çalıştığını kaydetti. TATAR, “Ancak karamsar olmaya hiç gerek yok. Dünyanın boğuştuğu pandemi ve pandemi sonrası süreçte yaşanacak ekonomik sıkıntılar, küresel ısınma, nüfus artışı, Afrika ülkelerinde halen daha devam eden açlık mücadelesi yanında, KKTC’nin refahına baktığımızda, burada fevkalade olumlu şeylerin yaşandığını görüyoruz. Daha çağdaş bir KKTC’nin hedefleri arasında ise buradaki üretimin ve kalitesinin artırılması, ürünlerimizin markalaşması ile de tatminkar kazançlar elde edilmesi olmalıdır” şeklinde konuştu.

Cumhurbaşkanı TATAR, son olarak Türkiye’nin Anamur bölgesinden Geçitköy Barajı’na 75 metreküp kesintisiz ve kaliteli su getirildiğini belirterek, bu suyun KKTC tarımındaki önemine değindi. Bu suyun değerinin bilinmesi gerektiğini söyleyen Tatar, çağdaş teknoloji kullanarak suyun en iyi şekilde kullanılması gerektiğini kaydetti.

Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Nazım ÇAVUŞOĞLU ise konuşmasında, KKTC’de tarımsal ürün borsası oluşturulması vizyonunun yeni bir bakış açıcısı olduğuna belirtti. ÇAVUŞOĞLU, “Buna erişmekten çok uzak bir noktadan buralara geliyoruz. Kuzey Kıbrıs’ta üretimin, halkı gibi, dünyaya entegre olma noktasında engelleri bulunmaktadır. Kendi üretimimiz, düzenimiz ve politikamız dünyadan kopuk gelişti. Dünyada her ürün değerini borsada bulurken, bizde ürünlerin değeri siyasette belirleniyor” dedi.

ÇAVUŞOĞLU, ülkede sadece içe yönelik bir süt borsası olduğunu ve bu sektörde dünyaya uyum sağlamak adına radikal kararlar aldıklarını belirtti.

Hellim ve kaşar ihracatına, dünyadaki örneklerinin aksine, geçen yıllarda 7 TL gibi yüksek teşvik verildiğine işaret eden ÇAVUŞOĞLU, bu yıl bunu 2 TL’ye düşürme kararı aldıklarını kaydederek, “İşletmelerin artık siyasetin bonkörlüğüne göre değil, süt borsasına uygun çalışması gerekir” dedi.

Nazım ÇAVUŞOĞLU “Ürünün, değeri kadar ederi olmalı. Dünyada ürettiğinin değerini borsada değil siyasette belirleyen tek ülke KKTC’dir. Bu çelişki içerisinde dünyayla bütünleşmemiz ve bu yolculuğa devam etmemiz mümkün değil” dedi.

ÇAVUŞOĞLU, üretim maliyetleri, verimliliği ve standart oluşmasında borsanın lokomotif görevi göreceğine işaret etti. İleriki aylarda Türkiye’den gelecek tarım sulama suyuyla Güzelyurt’ta 20 bin dönümlük projeye başlanacağını kaydeden ÇAVUŞOĞLU, bununla birlikte oluşacak tarım sanayisi için bir borsa oluşturulup, yatırımcı ve üreticinin doğru kanala yönlendirilmesinin gerekli olacağını ifade etti.

Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Danışmanı Başak TEKEREK de konuşmasında, bütün dünyada olduğu gibi, ülkedeki ekonomik sıkıntıların derinleştiğini belirterek, özellikle tarım ve hayvancılık sektörünün fiyat artışlarından en çok etkilenen sektörlerden biri haline geldiğini belirtti.

“Tarımsal ürün piyasaları fiyat ve gelir istikrarsızlığından oluşmaktadır. Borsa sayesinde fiyatlar objektif olarak belirlenecek olup, işletmecilerin ihtiyacı olan ürünlerin tedarik edebilecektir. Ayrıca tarımsal ürünler yatırım aracı da olabilecektir” diyen TEKEREK, ekonomik sorunlara çözüm üretme ve farklı bir bakış açısıyla verimi artırmada çalıştaydan umutlu olduğunu belirtti.

İTÜ Rektörü Prof. Dr. İsmail KOYUNCU ise, 1773 yılında kurulan İTÜ’nün bugüne kadar Türkiye’nin ekonomik gelişime büyük katkıları olduğunu ve birçok değerli iş insanı ve devlet adamı yetiştirdiğini kaydetti. KOYUNCU, “İTÜ bir araştırma üniversitedir ve bu kimliğini KKTC’de öne çıkaracaktır. Sadece eğitim öğretim faaliyetleri değil, daha üretken bir KKTC için ülke ekonomisine katkıda bulunmak üzere Ar-Ge, inovasyon, bilim, tarım gibi alanlarda çalıştaylara devam edip, bu konuda öncü olacağız” dedi.

KOYUNCU, Arama Çalıştayı ile KKTC'de tarımsal ürün borsalarının kurulması ve bu sayede KKTC’nin ülke ekonomisinin gelişiminin nasıl hızlandırılabileceği yönünde çözüm önerileri üretilmesi hedeflendiğini söyledi.

İTÜ-KKTC Rektörü Prof. Dr. Cumali KINACI ise disiplinler arası bir eğitim ve araştırma kurumu olan İTÜ’nün ülkede yapacağı birçok çalışma olduğunu, büyük bir araştırma-geliştirme potansiyeline sahip olan bu üniversitenin potansiyelini burada kullanacağını vurguladı. KINACI, KKTC’nin ekonomisine nasıl katkı koyabiliriz sorusuna cevap arayışı içerisinde, uzmanlarla görüşerek, bir tarım borsasının kurulması fikrinin ortaya konulduğunu ifade ederek, çalıştayın sonucunda bu fikri daha da geliştireceklerini belirtti.

Kaynak: BRT/TAK